Συχνές ερωτήσεις δωρεάς σπέρματος
Όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζετε
- ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ για τα έξοδα συμμετοχής στο πρόγραμμα (βάσει του νόμου 3305/2005)
- ΔΩΡΕΑΝ επιλεγμένες εργαστηριακές εξετάσεις σπέρματος και αίματος κατά τη διάρκεια συμμετοχής στο πρόγραμμα
- ΔΩΡΕΑΝ εξειδικευμένοι γενετικοί έλεγχοι
- ΔΩΡΕΑΝ κατάψυξη και 5ετής κρυοσυντήρηση ενός δείγματος σπέρματος που συλλέγεται μετά την ολοκλήρωση της συμμετοχής του δότη στο πρόγραμμα και φυλάσσεται για προσωπική του χρήση.
- ΗΘΙΚΗ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ για μία πράξη ουσιαστικής βοήθειας και κοινωνικής συνεισφοράς
- Να είσαι μεταξύ 18 και 40 ετών.
- Να διαμένεις στην Αθήνα για ένα έτος από την έναρξη της συμμετοχής στο πρόγραμμα.
- Να έχεις προσωπικό και οικογενειακό ιατρικό ιστορικό χωρίς μολυσματικά, γενετικά ή κληρονομικά νοσήματα.
- Να μην ανήκεις σε ομάδες υψηλού κινδύνου.
- Να είσαι συνεπής κατά τη συμμετοχή και μέχρι την υλοποίηση του προγράμματος.
- Να έχεις καλή υγεία.
- Να έχεις τη δυνατότητα συστηματικών επισκέψεων στην ΚΡΥΟΓΟΝΙΑ για τη συλλογή των δειγμάτων, με αποχή από εκσπερμάτιση 3-4 ημερών.
- Να έχεις αποκλειστική συνεργασία με την ΚΡΥΟΓΟΝΙΑ.
Η συνολική διάρκεια για την ολοκλήρωση των ελέγχων που απαιτούνται για την αρχική επιλογή των υποψηφίων δοτών σπέρματος ανέρχεται στους 2 περίπου μήνες. Οι δότες σπέρματος εν συνεχεία μπαίνουν στο πρόγραμμα της δωρεάς σπέρματος και ξεκινούν τις επισκέψεις για τη συλλογή καθορισμένου αριθμού δειγμάτων, προκειμένου να κρυοσυντηρηθεί ένα επαρκές απόθεμα. Οι σπερματολογικοί και αιματολογικοί έλεγχοι που πιστοποιούν την ύπαρξη μολυσματικών νοσημάτων επαναλαμβάνονται ανά τρίμηνο και το σπέρμα απελευθερώνεται προς διάθεση μετά από τουλάχιστον 6μηνη καραντίνα, εφ΄όσον οι έλεγχοι αποβούν αρνητικοί.
Ο εργαστηριακός έλεγχος των υποψηφίων δοτών περιλαμβάνει πολλαπλούς σπερματολογικούς και αιματολογικούς ελέγχους:
Σπερματολογικοί έλεγχοι:
- Συμβατικές παράμετροι (όγκος σπέρματος, αριθμός, κινητικότητα, μορφολογία, ζωτικότητα σπερματοζωαρίων)
- Λειτουργικές παράμετροι (έλεγχος ακροσωμικής ακεραιότητας, έλεγχος ακεραιότητας σπερματικού DNA, έλεγχος οξειδοαναγωγικού δυναμικού σπέρματος κ.α.)
- Έλεγχος επανάκτησης και μελέτη μακροβιότητας μετά από απόψυξη
- Πλήρης μικροβιολογικός έλεγχος
Αιματολογικοί έλεγχοι:
- Ομάδα αίματος (ABO)/Rh
- Χρωμοσωμικός έλεγχος (καρυότυπος)
- Έλεγχος για μεσογειακά σύνδρομα (μεσογειακή αναιμία τύπου α, β, δβ και δρεπανοκυτταρική αναιμία – διενέργεια γενετικού ελέγχου με NGS και συναξιολόγηση με γενική αίματος και ηλεκτροφόρηση αιμοσφαιρίνης)
- Έλεγχος για φορεία κυστικής ίνωσης (μοριακός έλεγχος που καλύπτει ≥99% των παθολογικών νουκλεοτιδικών παραλλαγών και περιλαμβάνει έλεγχο για ελλείμματα και διπλασιασμούς στο γονιδίου CFTR)
- Έλεγχος για νωταία μυική ατροφία (Γονίδιο SMN1)
- Έλεγχος για φορεία μη συνδρομικής κώφωσης (Γονίδιο κονεξίνης GJB2 – συχνότερη παθολογική παραλλαγή c.35delG).
- Σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (HIV I/II, HbsAg, anti-HCV, VDRL, anti-HTLV, CMV)
Μόνο δείγματα σπέρματος που οι τιμές τους υπερβαίνουν κατά πολύ τα όρια αναφοράς των έγκυρων διεθνών μεθοδολογιών επιλέγονται για κατάψυξη. Λόγω των εποχιακών διακυμάνσεων του σπέρματος, ενδέχεται να ζητηθεί από τους υποψηφίους η λήψη 2 ή 3 δειγμάτων ελέγχου, προκειμένου να διαπιστωθεί αν πληρούνται τα κριτήρια επιλογής. Υπάρχει, επίσης, το ενδεχόμενο ένα νωπό σπέρμα καλής ποιότητας να μην επιβιώνει επαρκώς κατά τη διαδικασία κατάψυξης-απόψυξης. Επειδή η δωρεά σπέρματος προϋποθέτει τη χρήση μόνο καταψυγμένων δειγμάτων, είναι προφανές ότι επιλέγονται μόνο δείγματα, τα οποία αποδίδουν υψηλή επανάκτηση κινητών σπερματοζωαρίων μετά την απόψυξη. Όλοι οι εργαστηριακοί έλεγχοι διενεργούνται δωρεάν για τους υποψηφίους δότες.
Με την ολοκλήρωση συλλογής του αποθέματος του δότη σπέρματος από την Τράπεζα Σπέρματος, ο δότης υποχρεούται να προσέλθει για επαναληπτικούς εργαστηριακούς ελέγχους εντός 3μήνου, 6μήνου ή εκτάκτως αν αυτό απαιτηθεί για ειδικούς λόγους. Σε περίπτωση αλλαγής στοιχείων επικοινωνίας ή άλλου έκτακτου συμβάντος, ο δότης οφείλει να ενημερώνει την Τράπεζα Σπέρματος.
Βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας, η δωρεά σπέρματος δύναται, κατ’ επιλογή του δότη, να είναι ανώνυμη ή επώνυμη και στη δεύτερη περίπτωση ή να γνωστοποιούνται εξ αρχής τα στοιχεία του ή να γνωστοποιούνται στο τέκνο μετά από την ενηλικίωσή του, αν το τελευταίο το ζητήσει. Αν ο δότης επιλέξει την ανωνυμία, οι ιατρικές πληροφορίες που τον αφορούν τηρούνται σε απόρρητο αρχείο χωρίς ένδειξη της ταυτότητάς του.
Οι προϋποθέσεις ελέγχου των δοτών ισχύουν, κατά τα προβλεπόμενα από την κείμενη νομοθεσία, για όλους τους τύπους δοτών.
Ιατρικές πληροφορίες που αφορούν στον δότη σπέρματος φυλάσσονται με απόλυτη μυστικότητα και σε κωδικοποιημένη μορφή στην Τράπεζα Κρυοσυντήρησης Σπέρματος και στο Εθνικό Μητρώο Δοτών και Ληπτών, το οποίο πρέπει να τηρεί η Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (ΕΑΙΥΑ). Πρόσβαση στο αρχείο αυτό επιτρέπεται μόνο στο παιδί και για λόγους σχετικούς με την υγεία του. Σε περίπτωση ανώνυμης δωρεάς, κατά ρητή νομοθετική πρόβλεψη, η ταυτότητα του προσώπου που έχει προσφέρει τους γαμέτες δεν γνωστοποιείται στα πρόσωπα που επιθυμούν να τεκνοποιήσουν ούτε στα τέκνα που προκύπτουν από τη διαδικασία. Επίσης, η ταυτότητα του παιδιού, καθώς και των γονέων του δεν γνωστοποιείται στον δότη σπέρματος.
Με απόφαση της ΕΑΙΥΑ ή άλλης αρμόδιας Αρχής είναι δυνατόν να στοιχεία του δότη να διαβιβασθούν και σε άλλο φορέα, κατά την διακίνηση του σπέρματος, προκειμένου να εξασφαλισθεί η ταυτοποίηση του δότη και να αποκλεισθούν περιπτώσεις καταστρατήγησης της νομοθεσίας, όπως για παράδειγμα: δωρεά σπέρματος μέσω περισσοτέρων της μίας τράπεζας ή επίτευξης περισσοτέρων των επιτρεπομένων γεννήσεων. Σε περίπτωση τυχόν τέτοιων αποφάσεων, ο δότης μπορεί να επικαλεστεί το δικαίωμα εναντίωσης ή του περιορισμού ή της διαγραφής των στοιχείων του, ανάλογα με το τι μπορεί να ισχύσει και να εφαρμοστεί κατά περίπτωση σύμφωνα με τον Κανονισμό Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων ή την εκάστοτε ισχύουσα Νομοθεσία.
Τα τέκνα που προέρχονται από γαμέτες του ίδιου τρίτου δότη, δεν επιτρέπεται να υπερβαίνουν τα δέκα (10) ή δώδεκα (12), στα οποία δεν συνυπολογίζεται η γέννηση νέου τέκνου από οικογένεια, η οποία έχει ήδη αποκτήσει τέκνο από γαμέτες του εν λόγω δότη.
Σε περίπτωση επιτυχίας, οι λήπτες υποχρεούνται να δηλώσουν στην Τράπεζα Κρυοσυντήρησης τη γέννηση του/των παιδιού/ιών, προκειμένου να ενημερωθεί το αρχείο του δότη.